Έκθεσις ιδεών

isavasΧωρίς σχόλια

Η «Έκθεσις ιδεών» είναι ένα ανθολόγιο κειμένων του Παύλου Μάτεσι που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ματιές σε θέματα καθημερινά, μικρά και μεγάλα. Σχόλια δηκτικά, καθηλωτικά, ανατρεπτικά και συχνά αιρετικά, όπως το κείμενο «Ο αθλητισμός ως παρασιτισμός». Χιούμορ δυνατό, άλλοτε καλά κρυμμένο και άλλοτε αίφνης αναδυόμενο από μια κατά τα άλλα αθώα φράση. Ποιος θα μπορούσε όμως να αντιπαραθέσει επιχειρήματα στις καχεκτικές από συντηρητισμό, σοβαροφάνεια και σεμνοτυφία θέσεις του συγγραφέα;

Η «Έκθεσις ιδεών» είναι πραγματικά μία εικαστική έκθεση, όπου τα εκθέματα είναι ο σύγχρονος Έλληνας, η σύγχρονη ελληνική κοινωνία, οι συνήθειές τους και οι παραξενιές τους, αλλά και ίδιος ο συγγραφέας. Άριστος χειρισμός της γλώσσας, με απαράμιλλη ισορροπία ανάμεσα στη δημοτική και την καθαρεύουσα, η οποία δεν είναι στείρα, αλλά δίνει νέα πνοή στην καθομιλουμένη. Πλούτος λέξεων (διαβάστε το μαζί με ένα λεξικό στο χέρι), μαεστρία στη σύνταξη, κέντημα στα νοήματα.

Συνέχεια ανάγνωσης

Απολογία Σωκράτους, Κρίτων

isavasΧωρίς σχόλια

Είχα να διαβάσω Πλάτωνα από το Γυμνάσιο. Διδαχθήκαμε Σωκράτη επιφανειακά, άτσαλα, ανούσια. Δεν έμεινε τίποτα. Αποφάσισα να ξαναδιαβάσω Σωκράτη με αφορμή μια ειδική έκδοση μιας εφημερίδας.

Η μετάφραση ήταν αρκετά καλή και η ανάλυση κατατοπιστική. Το αρχαίο κείμενο έξοχο. Μια πραγματική διδασκαλία. Ένα μνημείο του ανθρώπινου πνεύματος. Όταν διαβάσεις το αρχαίο κείμενο δεν έχεις καμία αμφιβολία για το πώς κατάφερε να επιβιώσει για τόσους αιώνες. Η δυναμική του σε καθηλώνει. Η ζωντάνια του σε συνθλίβει. Έρχεσαι σε επαφή με μια εποχή της ανθρώπινης ιστορίας που γέννησε μια λαμπρή σκέψη. Και η διαχρονικότητά της είναι εντυπωσιακή. Συνειδητοποιείς ότι δεν είναι υπερβολή αυτό που είπε κάποιος φιλόσοφος, ότι ολόκληρη η ανθρώπινη φιλοσοφική σκέψη δεν είναι παρά υποσημειώσεις στο έργο του Πλάτωνα.

Η «Απολογία Σωκράτους» είναι βέβαια το κορυφαίο βιβλίο για τη ζωή του Σωκράτη και η κυριότερη -μαζί με αυτήν του Ξενοφώντα- ιστορική πηγή της δίκης του. Εκεί πρωτοεμφανίζονται ιδέες όπως η κοινωνική συνείδηση ή τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, περισσότερο ενθουσιάστηκα με τον «Κρίτωνα», που αποτελεί μνημείο ηθικής. Ο Κρίτων επισκέπτεται τον Σωκράτη στη φυλακή και του προτείνει βοήθεια για να δραπετεύσει. Ο Σωκράτης τότε αρνείται με μια θεϊκή συμφωνία επιχειρημάτων υπέρ της ηθικής αξιοπρέπειας του ατόμου, για να μην καταντήσει «άχθος αρούρης».

Αλήθεια, έχετε ποτέ σκεφτεί ότι οι δύο μεγαλύτεροι δάσκαλοι, που χάραξαν την ιστορία της δυτικής σκέψης, ο Σωκράτης και ο Ιησούς, δεν άφησαν ποτέ γραπτά στοιχεία οι ίδιοι, αλλά ό,τι γνωρίζουμε για αυτούς προέρχεται από αναφορές άλλων;

Συνέχεια ανάγνωσης

Ιστορία της Ομορφιάς

isavasΧωρίς σχόλια

Μια εμπεριστατωμένη μελέτη της προοπτικής της Ομορφιάς στο πέρασμα των αιώνων. Μια πανοραμική απεικόνιση της αντίληψης του ανθρώπου για το Ωραίο. Μέσα από την τέχνη και τη φιλοσοφία. Ένα ταξίδι στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων για ένα από τα σημαντικότερα αγαθά της ζωής. Η Ομορφιά μέσα από τη θρησκεία, την καθημερινή ζωή, τον έρωτα, τη διαστροφή, ακόμα και μέσα από την Ασχήμια.

Μια καταπληκτική έκδοση των Εκδόσεων Καστανιώτη, με υψηλή ποιότητα χαρτιού και εκτύπωσης, άριστες φωτογραφίες έργων τέχνης και πάρα πολλά αποσπάσματα κειμένων.

Ένα κόσμημα για τη βιβλιοθήκη μας, με την υπογραφή του ανεπανάληπτου Ουμπέρτο Έκο.

Συνέχεια ανάγνωσης

Ο θείος Τάκης

isavasΧωρίς σχόλια

Ο «θείος Τάκης» είναι ένας στοργικός αδελφός, ένας μοιραίος εραστής, ένας αντιφατικός ήρωας, που για να εξιλεωθεί αποφασίζει να πολεμήσει. Ο «θείος Τάκης» είναι ένα τρυφερό μυθιστόρημα, η ιστορία των ερώτων και των θανάτων της οικογένειας Βασιλειάδη, ιστορία των συστατικών της ίδιας της ζωής. Θα μπορούσε να είναι ένα θρίλερ, όπου οι κόσμοι των ζωντανών και των νεκρών μπλέκονται αξεδιάλυτα.

Ο «θείος Τάκης» είναι το ωραιότερο μυθιστόρημα του Γιάννη Ξανθούλη. Έντονα ερωτικό, με πολύ τολμηρές σκηνές (άλλωστε έχει χαρακτηριστεί ως πορνογράφημα), βαθιά γλυκό, με μεταφυσικές προεκτάσεις. Διαβάζεται ευχάριστα και συγκινεί.

Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα

Συνέχεια ανάγνωσης

Το ευαγγέλιο του Ιούδα

isavasΧωρίς σχόλια

Το National Geographic δημοσίευσε πρόσφατα το ευαγγέλιο του Ιούδα. Πρόκειται για μια προκαταρκτική έκδοση του κειμένου με εκτενή σχόλια και αναφορά στην ιστορία του.

Το ευαγγέλιο του Ιούδα αποτελεί το τρίτο από τα τέσσερα κείμενα ενός παπύρου (που ονομάστηκε Codex Tchacos) 66 σελίδων, ο οποίος βρέθηκε τη δεκαετία του ΄70 στην Αίγυπτο. Ο πάπυρος είναι γραμμένος στη σαχιδική (μία από τις δύο συχνότερες διαλέκτους) της κοπτικής γλώσσας (αρχαία αιγυπτιακή). Εντυπωσιακή είναι η περιπέτεια του παπύρου μέχρι να φτάσει πριν από λίγα χρόνια στο Maecenas Foundation for Ancient Arts, το οποίο έχει αναλάβει το τιτάνιο έργο της συντήρησής του και της μελέτης του. Ο πάπυρος πέρασε από μύρια «κύματα», κλείστηκε σε θυρίδα τράπεζας, τσαλακώθηκε, σχίστηκε, καταψύχθηκε, με αποτέλεσμα όταν έφτασε στα χέρια των συντηρητών να θρυμματίζεται στο παραμικρό άγγιγμα!

Ο πάπυρος υπολογίζεται ότι γράφτηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. και μάλλον πρόκειται για μετάφραση από το αρχικό ελληνικό κείμενο που γράφτηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. (και βέβαια δεν σώζεται). Ο συγγραφέας του είναι άγνωστος. Στην έκδοση του National Geographic παρατίθενται αναλυτικά τα στοιχεία που τεκμηριώνουν την αυθεντικότητα του κώδικα. Η πιθανότητα να πρόκειται για πλαστό τεχνούργημα είναι πρακτικά μηδενικές.

Σε αυτή τη βάση το κειμήλιο αποκτά ανεκτίμητη επιστημονική αξία για τους μελετητές των πρωτοχριστιανικών κινημάτων. Όπως αναλύεται στο βιβλίο, το κείμενο εκφράζει τη φιλοσοφία των γνωστικών και πιο συγκεκριμένα των σηθιανών (από τον Σηθ, τον τρίτο γιο του Αδάμ και της Εύας). Οι γνωστικοί πρεσβεύουν τη γνώση, την απόλυτη Γνώση της Αλήθειας, η οποία είναι τελείως διαφορετική από αυτήν του ορθόδοξου χριστιανισμού. Μέσα από μια εξαιρετικά πολύπλοκη «κοσμογονία» οι γνωστικοί πιστεύουν ότι ο θεός των ορθόδοξων χριστιανών δεν είναι παρά μια κατώτερη θεότητα. Ο πραγματικός θεός είναι πέρα και πάνω από την αντίληψή μας και σκοπός μας είναι να φτάσουμε στον ανώτερο θεό εγκαταλείποντας το σώμα μας, το οποίο έχει φτιάξει ο κατώτερος θεός. Προσωπικά, μου έκανε εντύπωση πόσο επηρεασμένη είναι αυτή η θεώρηση από την πλατωνική φιλοσοφία (ο κόσμος των πνευμάτων και των ιδεών). Ένα άλλο σημείο άξιο αναφοράς είναι η θέση των γνωστικών ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν αθάνατη ψυχή, η οποία θα επανέλθει στον δημιουργό της (τον ανώτερο θεό) και κάποιοι έχουν θνητή ψυχή, η οποία φθείρεται μαζί με το σωματικό θάνατο. Αυτό μού μοιάζει σαν σπέρμα ρατσισμού.

Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, ο Ιούδας ουσιαστικά δεν είναι ο προδότης του Ιησού, αλλά αυτός που θα τον βοηθήσει να φτάσει στον αληθινό θεό. Φυσικό είναι λοιπόν το ευαγγέλιο να σταματάει σε αυτήν τη σκηνή, που αποτελεί την πράξη ύψιστης αγάπης. Τα επακόλουθα δεν ενδιαφέρουν, ούτε ο τρόπος του θανάτου του Ιησού, ούτε η ανάσταση (δεν χρειάζεται ανάσταση για να φτάσουμε στο θείο). Μέσα στο κείμενο, ο Ιησούς φαίνεται να γελάει συχνά. Ξεχωρίζει τον Ιούδα ως τον καλύτερο μαθητή του, ως αυτόν που μπορεί να τον καταλάβει καλύτερα και του αποκαλύπτει τις αλήθειες του (την πραγματική Αλήθεια).

Το ευαγγέλιο του Ιούδα είναι ένα ολιγοσέλιδο κείμενο, με πολλά κενά (λόγω της καταστροφής του παπύρου), αλλά νοηματικά ακέραιο. Χαρακτηριστικά αποσπάσματα (πρόκειται για την ελληνική μετάφραση της αγγλικής μετάφρασης):

Η πρώτη παράγραφος:

Η απόκρυφη διήγηση της αποκάλυψης που φανέρωσε ο Ιησούς σε συνομιλία με τον Ιούδα τον Ισκαριώτη στη διάρκεια μιας εβδομάδας τρεις ημέρες προτού εορταστεί το Πάσχα.
…..
Ο Ιούδας [είπε] σ΄ αυτόν, «Γνωρίζω ποιος είσαι και από πού έρχεσαι. Κατάγεσαι από τον αθάνατο κόσμο του Μπάρμπελο. Και είμαι ανάξιος να προφέρω το όνομα του ενός που σε έχει στείλει».
…..
Γνωρίζοντας ότι ο Ιούδας συλλογιζόταν πάνω σε κάτι που ήταν πολύ ανώτερο, ο Ιησούς είπε σ΄ αυτόν, «Πήγαινε μακριά από τους άλλους και θα σου πω τα μυστήρια του βασιλείου. Είναι δυνατόν για σένα να το πλησιάσεις, αλλά θα πικραθείς πολύ. Γιατί κάποιος άλλος θα σε αντικαταστήσει, με σκοπό οι δώδεκα [μαθητές] να μπορέσουν ξανά να συμπληρωθούν με το θεό τους».
…..
Όταν άκουσε αυτό, ο Ιούδας του είπε, «Τι καλό είναι αυτό που έχω δεχτεί; Γιατί με ξεχώρισες για αυτή τη γενεά».

Ο Ιησούς απάντησε, «Θα γίνεις ο δέκατος τρίτος, και θα αναθεματιστείς από τις άλλες γενεές και θα έρθεις να κυβερνήσεις πάνω σ΄ αυτές. Στις έσχατες ημέρες θα αναθεματίσουν την ανύψωσή σου στην αγία [γενεά]».
…..
Αλλά εσύ θα τους υπερβείς όλους αυτούς. Γιατί εσύ θα θυσιάσεις τον άνθρωπο που με ενδύει.

Η τελευταία παράγραφος:

Ο Ιούδας τούς απάντησε όπως επιθυμούσαν. Και έλαβε μερικά χρήματα και τον παρέδωσε σ΄ αυτούς. Το ευαγγέλιο του Ιούδα.

Ο τίτλος τότε έμπαινε στο τέλος του κειμένου. Ενδιαφέρον είναι ότι ο τίτλος δεν είναι «το κατά Ιούδαν ευαγγέλιο», όπως τα τέσσερα αποδεκτά από την εκκλησία ευαγγέλια, αλλά «το ευαγγέλιο του Ιούδα».

Γενικά, πέρα από τη φιλοσοφική, θεολογική, αρχαιολογική αξία, πέρα από τη σχέση που μπορεί να έχει με θέματα πίστης ή ιδεολογίας, πρόκειται για μια ανακάλυψη πολύ σημαντική.

Συνέχεια ανάγνωσης

Six Easy Pieces

isavas1 Σχόλιο

Ο Richard Feynman (1918-1988) είναι ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς φυσικούς του 20ου αιώνα. Καθηγητής στο Cornell, δούλεψε μαζί με το Hans Bethe στο Los Alamos. Το 1965 βραβεύθηκε με το βραβείο Nobel για τη δουλειά του στη θεωρία της κβαντομηχανικής.

Το Six Easy Pieces είναι μια συλλογή διαλλέξεων στους φοιτητές του. Ο Feynman διακρινόταν για την ικανότητά του να εξηγεί πολύπλοκα θέματα φυσικής με απλό τρόπο, χρησιμοποιώντας παραδείγματα από την καθημερινότητα. Το βιβλίο είναι απολαυστικό και διαβάζεται πολύ εύκολα.

Το δυνατότερο σημείο του βιβλίο από το δεύτερο κεφάλαιο (Basic Physics):

What do we mean by “understanding” something? We can imagine that this complicated array of moving things which constitutes “the world” is something like a great chess game being played by the gods, and we are observers of the game. We do not know what the rules of the game are; all we are allowed to do is to watch the playing. Of course, if we watch long enough, we may eventually catch on to a few of the rules. The rules of the game are what we mean by fundamental physics. Even if we knew every rule, however, we might not be able to understand why a particular move is made in the game, merely because it is too complicated and our minds are limited. If you play chess you must know that it is easy to learn all the rules, and yet it is often very hard to select the best move or to understand why a player moves as he does. So it is in nature, only much more so; but we may be able at least to find all the rules. Actually, we do not have all the rules now. (Every once in a while something like castling is going on that we still do not understand.) Aside from not knowing all of the rules, what we really can explain in terms of those rules is very limited, because almost all situations are so enormously complicated that we cannot follow the plays of the game using the rules, much less tell what is going to happen next. We must, therefore, limit ourselves to the more basic question of the rules of the game. If we know the rules, we consider that we “understand” the world.

How can we tell whether the rules which we “guess” at are really right if we cannot analyze the game very well? There are, roughly speaking, three ways. First, there may be situations where nature has arranged, or we arrange nature, to be simple and to have so few parts that we can predict exactly what will happen, and thus we can check how our rules work. (In one corner of the board there may be only a few chess pieces at work, and that we figure out exactly.)

A second good way to check rules is in terms of less specific rules derived from them. For example, the rule on the move of a bishop on a chessboard is that it moves only on the diagonal. One can deduce, no matter how many moves may be made, that a certain bishop will always be on a red square. So, without being able to follow the details, we can always check our idea about the bishop’s motion by finding out whether it is always on a red square. Of course it will be, for a long time, until all of a sudden we find that it is on a black square (what happened of course, is that in the meantime it was captured, another pawn crossed for queening, and it turned into a bishop on a black square). That is the way it is in physics. For a long time we will have a rule that works excellently in an overall way, even when we cannot follow the details, and then some time we may discover a new rule. From the point of view of basic physics, the most interesting phenomena are of course in the new places, the places where the rules do not work -not the places where they do work! That is the way in which we discover new rules.

The third way to tell whether our ideas are right is relatively crude but probably the most powerful of them all. That is, by rough approximation. While we may not be able to tell why Alekhine moves this particular piece, perhaps we can roughly understand that he is gathering his pieces around the king to protect it, more or less, since that is the sensible thing to do in the circumstances. In the same way, we can often understand nature, more or less, without being able to see what every little piece is doing, in terms of our understanding of the game.

Εκδόσεις: Penguin

Συνέχεια ανάγνωσης

Κώδικας Da Vinci

isavasΧωρίς σχόλια

Έπεσα κι εγώ στον πειρασμό να διαβάσω αυτό το best seller. Δεν απογοητεύτηκα. Οι επιστημονικές πληροφορίες που παραθέτει ο συγγραφέας είναι εντυπωσιακές. Ιστορικά δεδομένα ελάχιστα γνωστά προσφέρονται απλόχερα στον αναγνώστη. Στοιχεία για πολλές πτυχές της Ιστορίας από την αρχαιότητα έως σήμερα. Και όλα αυτά πλέκονται πανέξυπνα σε ένα αστυνομικό θρίλερ-μυθοπλασία που διαβάζεται «μονορούφι».

Εκδόσεις: Λιβάνη

Συνέχεια ανάγνωσης

Η μυστηριώδης φλόγα της βασίλισσας Λοάνα

isavas1 Σχόλιο

Ο Τζιανμπατίστα Μποντόνι (χαϊδευτικά Γιάμπο) είναι ένας εξηντάχρονος έμπορος παλιών βιβλίων. Ύστερα από ένα εγκεφαλικό παθαίνει αμνησία και προσπαθεί να ξαναβρεί τη ζωή του μέσα από βιβλία, δίσκους και κόμικς. Το δεύτερο εγκεφαλικό τον ρίχνει σε κώμα. Μέσα στην ομίχλη του μυαλού του ξαναζεί τη ζωή του με έναν ανορθόδοξο τρόπο, προσπαθώντας να εκπληρώσει ένα όνειρο: να βρει τη χαμένη (και μοναδική) αγάπη του, τη Λίλα.

Η «Βασίλισσα Λοάνα» είναι το αριστούργημα του Έκο. Μια ελεγεία στη μετέωρη ανθρώπινη υπόσταση, με (πιθανότατα) αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ένα έπος της χαμένης παιδικής μας αθωότητας. Μια ιστορική αναδρομή στα σημαντικότερα γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών, με έμφαση στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, από μια άλλη και πολύ λίγο γνωστή οπτική: με τα μάτια του επαρχιώτη της φασιστικής Ιταλίας του Μουσολίνι.

Όπως πάντα ο Έκο είναι χειμαρρώδης, διεισδυτικός, αναλυτικός, εξαντλητικός, τρυφερός, παραστατικός, συγκλονιστικός. Το τέλος του βιβλίου (που γενικά πιστεύω πως είναι το καλύτερο κομμάτι ενός έργου) είναι υπέροχο.

Ο κυριότερος όμως λόγος που αγάπησα το βιβλίο είναι η κρυμμένη, μυστική και πανάρχαια αμφιβολία που κατατρύχει την ανθρώπινη ύπαρξη: όχι η αμφιβολία της μετά θάνατον ζωής ή η αμφιβολία της ύπαρξης του Θεού, αλλά η βασανιστική και αναπάντητη ερώτηση «είμαι πράγματι αυτό που νομίζω πως είμαι;».

Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να παραθέσω μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο:

Πόσες ώρες θα πρέπει να πέρασα πάνω από αυτή τη σελίδα! Αλλά ακόμα και στις άλλες, ορισμένες έγχρωμες (και ανέτρεχα σε αυτές χωρίς να δίνω σημασία στην αλφαβητική σειρά, λες και ακολουθούσα τη μνήμη των δαχτύλων μου): τα σαρκώδη μανιτάρια, που τα πιο όμορφά τους ήταν τα δηλητηριώδη, ο πεισματάρης μυγοκτόνος με το κόκκινο καπέλο και τις άσπρες βούλες, η παξίνα με το επίβουλο κίτρινο χρώμα της, το άσπρο ξανθόδερμο, ο ύπουλος βωλίτης ο σατανάς, η σαρκόσφαιρα σαν παχιά χείλη που ανοίγονταν σ’ ένα μορφασμό˙ κι έπειτα τ’ απολιθώματα, με το μεγαθήριο, το μαστόδοντα και το μόα˙ τα αρχαία μουσικά όργανα (η ραμσίνγκα, το ελεφαντίσιο κέρας, το βούκινο, το λαούτο, η ριμπέκα, η αιολική άρπα και η άρπα το Σολομώντα)˙ οι σημαίες όλου του κόσμου (με χώρες που λέγονταν Κίνα και Κοχιγκίνα, Μαλαμπάρ, Κονγκό, Ταμπόρ, Μαράτες, Νέα Γρανάδα, Σαχάρα, Σαμόα, Σάντουιτς, Βλαχία, Μολδαβία)˙ τα οχήματα όπως το λεωφορείο, ο φαέθων, η βικτώρια, το λαντό, το κουπέ, το καμπ, το σάλκι, η ντιλιγκέντσα, το ετρουσκικό άρμα, το δίτροχο άρμα, ο ελεφάντινος πύργος, το κάρο, η μπερλίνα, το φορείο, το κλειστό φορείο, το έλκηθρο, η σούστα, το καμπριολέ˙ τα ιστιοφόρα (κι εγώ που νόμιζα ότι είχα προσλάβει από ποιος ξέρει ποια μυθιστορήματα θαλασσινών περιπετειών όρους όπως γολετόμπρικο και μετζάνα, κοντραμετζάνα, μπέλμπερι, γάμπια, μαΐστρα, τρίγκος, παρουκέτο, βελάγιο, τρότσα, φλόκος και κοντραφλόκος, μπούμα, πίκι, μπομπρέσο, κόφα, μούρα, όρτσα τη ράντα, λοστρόμε του σατανά, μα τις χίλιες μπομπάρδες, βροντές του Αμβούργου, μπόντζα λα μπάντα, πάρτε βόλτα στα όρτσα, αδέρφια από την Ακτή!)˙ και ακόμα, τα παλιά όπλα, το ρόπαλο με τα καρφιά, ο βούρδουλας, η σπάθα του δήμιου, το χαντζάρι, το τρίκοπο εγχειρίδιο, το ξιφίδιο, η αλαβάρδα, το αρκεβούζιο, η μπομπάρδα, ο κριός, ο καταπέλτης˙ και η γραμματική των εραλδικών συμβόλων, η κορυφή, η ζώνη, η πεδιάς, η δοκίς, ο τελαμών, ο πάλος, ο σταυρός, το πλαίσιο, το πρόσθετο τετράγωνο, η αγρείφνα, ο σφην… Αυτή θα πρέπει να ήταν η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της ζωής μου και σίγουρα θα την ξεφύλλισα αμέτρητες φορές. Τα περιθώρια των σελίδων ήταν τριμμένα, πολλά λήμματα υπογραμμισμένα, μερικές φορές είχε στο πλάι γρήγορες σημειώσεις από ένα παιδικό χέρι, τις περισσότερες φορές ήταν αντιγραφή δύσκολων λέξεων. Αυτός ο τόμος είχε εξαντληθεί μέχρι τελικής πτώσεως και φύλλα του ήδη ξεκολλούσαν.
…
Αλλά ποιος μου λέει ότι όλα αυτά που θυμήθηκα μέσα σ’ αυτό τον ύπνο μού συνέβησαν στ’ αλήθεια; Ίσως η μητέρα και ο πατέρας μου να μην είχαν αυτή την όψη, να μην υπήρξε ποτέ ο δόκτωρ Όζιμο ή ο Άντζελο ο Αρκούδης, να μην έζησα ποτέ τη νύχτα του Βαλόνε. Κι ακόμα χειρότερα, να έχω ονειρευτεί ότι ξυπνώ σ’ ένα νοσοκομείο, ότι έχασα τη μνήμη μου, ότι έχω μια γυναίκα που λέγεται Πάολα, δύο κόρες και τρία εγγόνια. Δεν έχασα ποτέ τη μνήμη μου, είμαι ένας άλλος -κι ένας θεός ξέρει ποιος- που βρέθηκε κατά λάθος σ’ αυτή την κατάσταση (κώμα ή λήθη) και όλα τ’ άλλα είναι μορφές που αναδύθηκαν χάρη στις οφθαλμαπάτες της ομίχλης, πράγμα που είναι απλώς μια ένδειξη ότι η ζωή μου ήταν ένα όνειρο. Ανέφερα ένα απόσπασμα. Και αν όλα τ’ άλλα αποσπάσματα που ανέφερα στο γιατρό, στην Πάολα, στη Σίβυλλα, στον εαυτό μου, δεν ήταν παρά το προϊόν του ίδιου επίμονου ονείρου; Τότε δεν θα υπήρξαν ποτέ ο Καρνούτσιο, ο Έλιοτ, ο Πάσκολι, Ουισμάν και όλα τ’ άλλα που θεωρούσα εγκυκλοπαιδική ανάμνηση. Το Τόκιο δεν είναι η πρωτεύουσα της Ιαπωνίας. Ο Ναπολέων, όχι μόνο δεν πέθανε στην Αγία Ελένη, αλλά δεν γεννήθηκε καν, αν κάτι υπάρχει έξω από μένα είναι ένα παράλληλο σύμπαν, όπου ποιος ξέρει τι συμβαίνει ή τι έχει συμβεί, ίσως οι όμοιοί μου -κι εγώ ο ίδιος- έχουμε δέρμα καλυμμένο από πράσινα λέπια και τέσσερις πτυσσόμενες κεραίες πάνω απ’ το μοναδικό μάτι μας.
…
Αν όμως Κάποιος προβάλλει μια ταινία απευθείας στον εγκέφαλό μου; Μπορεί να είμαι ένας εγκέφαλος μέσα σε κάποιο διάλυμα μέσα σ’ ένα σκεύασμα, μέσα στο γυάλινο δοχείο όπου είδα τους όρχεις του σκύλου μέσα σε φορμόλη, και κάποιος μου στέλνει ερεθίσματα για να με κάνει να πιστέψω ότι έχω σώμα και ότι υπήρξαν και άλλοι γύρω μου -ενώ υπάρχουν μόνο ο εγκέφαλος και ο Διεγέρτης του. Αλλά αν είμαστε εγκέφαλοι σε φορμόλη, μπορούμε να θεωρήσουμε δεδομένο ότι είμαστε εγκέφαλοι σε φορμόλη ή να ισχυριστούμε ότι δεν είμαστε;

Στο συναρπαστικό σύνολο βέβαια συμβάλλει η εικονογράφηση και η καταπληκτική μετάφραση της Έφης Καλλιφατίδη.

Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα

Συνέχεια ανάγνωσης

Ιστορία των επιστημών και της τεχνολογίας

isavasΧωρίς σχόλια

Η «Ιστορία των επιστημών και της τεχνολογίας» διδάσκεται στην Γ’ τάξη του Ενιαίου Λυκείου. Είναι μία σύνοψη της εξέλιξης των μαθηματικών, της φυσικής, της αστρονομίας και της τεχνολογίας, από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Το αντικείμενο είναι πολύ ενδιαφέρον. Ωστόσο, αναρωτιέμαι αν όλα αυτά γίνονται κατανοητά από τα παιδιά. Το κείμενο δεν είναι απλά περίληψη της ιστορίας. Είναι συμπύκνωση γεγονότων, με προσπάθεια επεξήγησης πολλών από αυτά. Οι φιλοσοφικές ανησυχίες των ερευνητών, οι τρέχουσες -ανά εποχή- πεποιθήσεις, τα λογικά άλματα των κορυφαίων επιστημόνων, παρατίθενται το ένα πίσω από το άλλο, σε έναν πυκνογραμμένο λόγο που δε σε αφήνει να πάρεις ανάσα. Τι μένει τελικά στα παιδιά; Άλλο ένα μάθημα βαρετό για τις εξετάσεις.

Για άλλη μια φορά ο μαθητής δεν είναι το επίκεντρο.

Εκδόσεις: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, υπό την εποπτεία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Συνέχεια ανάγνωσης

Το κομψό σύμπαν

isavasΧωρίς σχόλια

Σχετικότητα, στοιχειώδη σωματίδια, μαύρες τρύπες, δέκα (ή και έντεκα) διαστάσεις, χώροι Calabi-Yau, βράνες. Ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο της φυσικής. Σε αυτό το απολαυστικό βιβλίο ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει τις τελευταίες εξελίξεις στην προσπάθεια του ανθρώπου να περιγράψει το σύμπαν, να βρει τους αρχέγονους νόμους που το διέπουν, να δώσει απάντηση στο πιο παλιό και βαθύ ερώτημα της ανθρωπότητας: πώς (και γιατί) φτιάχτηκε το σύμπαν.

Ο Μπράιαν Γκριν είναι από τις ηγετικές προσωπικότητες στη θεωρία των χορδών, η οποία φιλοδοξεί να γεφυρώσει το κενό ανάμεσα στη γενική σχετικότητα (οι νόμοι του μεγάλου) και την κβαντομηχανική (οι νόμοι του μικρού). Η αφήγησή του είναι πολυσχιδής. Από την παράθεση ιστορικών γεγονότων περνά στη επεξήγηση εννοιών της φυσικής, ύστερα σε σχολιασμούς και κριτική πτυχών της θεωρίας του και των αντιπάλων της. Τέλος, καταθέτει γλαφυρά τις δικές του εμπειρίες από τον συνεχή αγώνα για την ανακάλυψη της αλήθειας.

Τα συναισθήματα που αναβλύζουν είναι πολλά: αγωνία, χαρά, λύπη, απογοήτευση, ενθουσιασμός, αισιοδοξία, απορία, αδιέξοδο. Θα βρεθεί τελικά κάποια θεωρία που να περιγράφει επαρκώς και απόλυτα το σύμπαν; Υπάρχει τέτοια πιθανότητα ή είναι ουτοπία; Μπορούν τα μαθηματικά να συναντήσουν τη φυσική; Κι αν τελικά περιγράψουμε το σύμπαν, μήπως αυτό θα σημάνει και το τέλος του;

Για τους εραστές της επιστήμης, αυτό το βιβλίο είναι πραγματικά καταπληκτικό: περιγραφικό για τον αναγνώστη με μαθηματικές ανησυχίες, κατατοπιστικό για αυτόν που θέλει να μάθει την ιστορία της φυσικής τα τελευταία εκατό χρόνια, ποιητικό για τον φιλόσοφο της ζωής.

Πολύ καλή η μετάφραση. Προσωπικά περίμενα πιο επιμελημένη έκδοση (ιδιαίτερα με απογοήτευσαν τα συνοδευτικά σχήματα).

Μετάφραση: Τάσος Τσιαντούλας
Εκδόσεις: Ωκεανίδα

Συνέχεια ανάγνωσης