Πώς ένα βιβλίο μπορεί να σου αλλάξει τα μυαλά!

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι ένα βιβλίο άλλαξε τη ζωή τους ή τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο ή πλούτισε το συναισθηματικό κόσμο τους κ.λπ. Αυτές τις προσωπικές εμπειρίες (έχω κι εγώ αρκετές τέτοιες) έρχονται τώρα επιστημονικές έρευνες να τις τεκμηριώσουν.

Σε μια πρόσφατη έρευνα αποδεικνύεται ότι το διάβασμα ενός βιβλίου μπορεί να επηρεάσει τη μακροχρόνια συνδεσιμότητα στη σωματοαισθητική περιοχή του φλοιού του εγκεφάλου. Δεκαεννέα εθελοντές διάβασαν ένα βιβλίο (όλοι το ίδιο) μέσα σε εννέα ημέρες και κάθε μέρα μετά το διάβασμα τους σκανάριζαν τον εγκέφαλο (fMRI). Όπως φάνηκε, η συνδεσιμότητα σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου αυξήθηκε σημαντικά, δηλαδή ο εγκέφαλος δημιούργησε νέες (και ίσως μόνιμες) συνδέσεις μεταξύ των νευρικών κυττάρων του. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο αναγνώστης μπαίνει στο πετσί του ρόλου του πρωταγωνιστή και συμμετέχει στην ιστορία. Έτσι, ζει κατά μία έννοια τη ζωή του πρωταγωνιστή.

Πρόκειται για μία θεωρία που έχουν διατυπώσει πολλοί ερευνητές. Η Maryanne Wolf στο Proust and the squid λέει ότι ένα βιβλίο μπορεί να αλλάξει τον εγκέφαλο του αναγνώστη. Αλλά και ο Stephen Pinker στο The Better Angels of Our Nature λέει ότι τα βιβλία συνέβαλαν κατά πολύ μεγάλο ποσοστό στον εκπολιτισμό του ανθρώπου και στη μείωση της βίας.

Ενδιαφέρον θα είχε η μελέτη της επίδρασης των βιβλίων και σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου, εκτός φλοιού, π.χ. στο δικτυωτό σχηματισμό.

Berns Gregory S., Blaine Kristina, Prietula Michael J., and Pye Brandon E. Brain Connectivity. 2013, 3(6): 590-600. doi:10.1089/brain.2013.0166.

Συνέχεια ανάγνωσης

Κουάξ!

Η υπεροψία του είδους μας, το οποίο βλέπει τα ζώντα όντα ως κατώτερα, και η ανθρωποκεντρική θεώρηση του φυσικού κόσμου στρεβλώνει την αντίληψή μας για το θαύμα της ζωής. Έτσι, προβάλλοντας συμπεριφορές δικές μας στα “κοντινά” μας ζώα ή κρίνοντας συμπεριφορές δικές τους με το μέτρο της ανθρώπινης ηθικής χάνουμε το πραγματικό μεγαλείο της ζωής: την αδήριτη ανάγκη να περάσουν τα γονίδια στην επόμενη γενιά. Έτσι, συμπεριφορές όπως η παιδοκτονία στα αιλουροειδή μάς φαίνονται αποκρουστικές με την οπτική της τρέχουσας ανθρώπινης ηθικής. Αν όμως ιδωθούν με τα μάτια της Εξέλιξης τότε αποκαλύπτεται η πραγματική ανάγκη για αυτά τα φαινόμενα.

Μια από αυτές τις “περίεργες” για τα ανθρώπινα γούστα συμπεριφορές περιγράφεται στο παρακάτω επιστημονικό άρθρο. Ένα είδος μικρού βατράχου στα δάση του Αμαζονίου εμφανίζει νεκροφιλία! Η περίοδος ζευγαρώματος για αυτό το είδος είναι πολύ μικρή και παρατηρείται “συνωστισμός” και μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των αρσενικών για να βρουν μια θηλυκή. Καθώς το ζευγάρωμα γίνεται στο νερό, πολλά θηλυκά πνίγονται. Κάποια αρσενικά όμως ζευγαρώνουν με τα νεκρά θηλυκά, ενώ ταυτόχρονα πιέζουν το νεκρό σώμα, έτσι ώστε να αποβληθούν τα αβγά (που είναι ακόμα ζωντανά) και να γονιμοποιηθούν. Αυτή η πρακτική φαίνεται πώς δίνει στο είδος ένα ισχυρό προσαρμοστικό πλεονέκτημα.

Ας σημειωθεί ότι νεκροφιλία έχει περιγραφεί και σε άλλα σπονδυλωτά, εκτός από τα αμφίβια: ερπετά, πτηνά και θηλαστικά.

Izzo, T.J., Rodrigues, D.J., Menin, M., Lima, A.P., et al. (2012) Functional necrophilia: a profitable anuran reproductive strategy? Journal of Natural History. [Online] 46 (47-48), 2961–2967. Available from: doi:10.1080/00222933.2012.724720.

Συνέχεια ανάγνωσης

Μετενσαρκώσεις!

Μια καταπληκτική εργασία δείχνει πώς μια χρυσαλίδα μεταμορφώνεται σε πεταλούδα. Έχουν χρησιμοποιηθεί αξονικές τομογραφίες για να παραχθούν τρισδιάστατες εικόνες.

Δείτε και το σχετικό video.

Lowe, T., Garwood, R.J., Simonsen, T.J., Bradley, R.S., et al. (2013) Metamorphosis revealed: time-lapse three-dimensional imaging inside a living chrysalis. Journal of the Royal Society, Interface / the Royal Society. [Online] 10 (84), 20130304. Available from: doi:10.1098/rsif.2013.0304.

Συνέχεια ανάγνωσης

Κουνούπια alien

Άλλη μία περίπτωση που ένα παράσιτο ελέγχει τον ξενιστή του. Τα μολυσμένα με το πλασμόδιο της ελονοσίας κουνούπια δείχνουν αυξημένη έλξη προς την ανθρώπινη μυρωδιά!

Smallegange, R.C., van Gemert, G.-J., van de Vegte-Bolmer, M., Gezan, S., et al. (2013) Malaria Infected Mosquitoes Express Enhanced Attraction to Human Odor. PloS one. [Online] 8 (5), e63602. Available from: doi:10.1371/journal.pone.0063602.

Συνέχεια ανάγνωσης

Me Tarzan! You God?

Γεννιόμαστε με την τάση να αναζητούμε το θείο ή η πίστη σε θεότητες είναι μια πολιτισμική επινόηση; Είναι η θρησκευτικότητα μια φυσική ιδιότητα της εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου ή απλά ένα υποπροϊόν του υπερτροφισμού του; Ένα πολύ καλό άρθρο των Konika Banerjee και Paul Bloom από το Department of Psychology, Yale University.

Would Tarzan believe in God? Conditions for the emergence of religious belief. Banerjee, Konika; Bloom, Paul. Trends in cognitive sciences doi:10.1016/j.tics.2012.11.005 (volume 17 issue 1 pp.7 – 8).

Συνέχεια ανάγνωσης

Νευροπαρασιτολογία

Στο τελευταίο τεύχος (January 2013; 216) του επιστημονικού περιοδικού Journal of Experimental Biology δημοσιεύεται μια εξαιρετική σειρά άρθρων με το γενικό τίτλο “Neural parasitology – how parasites manipulate host behaviour”. Πρόκειται για πολύ ενδιαφέροντα άρθρα σχετικά με το πώς οι παρασιτικοί οργανισμοί ελέγχουν τη συμπεριφορά των ξενιστών τους προς όφελός τους. Όλη η σειρά έχει άρωμα Richard Dawkins και της θεωρίας του περί extended phenotype. Όπως γράφει ο Editor του περιοδικού Michael Dickinson, “Neuroparasitology is a science where science meets science fiction”. Και συνεχίζει: “There is something horrifying and wondrous about a tiny ‘implant’ being able to control such a large animal machine”. Το ευχάριστο είναι ότι όλα τα άρθρα διατίθενται ελεύθερα.

Συνέχεια ανάγνωσης

Εξακοσιαεξηνταεξαποδαρούσα (του Σατανά)!

Το μυριάποδο Illacme plenipes είναι ενδημικό είδος στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α. Πρόκειται για ένα είδος σαρανταποδαρούσας που ζει μέσα στο έδαφος. Το αρθρόποδο παρουσιάζει φυλετικό διμορφισμό, με το θηλυκό να είναι μεγαλύτερο από το αρσενικό. Το περίεργο σε αυτό το είδος είναι ότι έχει τα περισσότερα πόδια από κάθε άλλο γνωστό είδος στον πλανήτη: 318-750! Στη δημοσίευση περιλαμβάνεται φωτογραφία θηλυκού ατόμου με 666 πόδια.

Στο παρακάτω video φαίνεται ένα άτομο του είδους.

Marek PE, Shear WA, Bond JE (2012) A redescription of the leggiest animal, the millipede Illacme plenipes, with notes on its natural history and biogeography (Diplopoda, Siphonophorida, Siphonorhinidae). ZooKeys 241: 77–112. doi: 10.3897/zookeys.241.3831.app6

Συνέχεια ανάγνωσης

Κάπου τό ΄χω ξαναδεί…

Σενάριο(;): Κάποιοι ερευνητές δημοσιεύουν μια έρευνα συγκρίνοντας την αποτελεσματικότητα δύο φαρμάκων σε 12 ασθενείς. Δύο χρόνια αργότερα δημοσιεύουν την ίδια έρευνα σε 24 ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων των 12 προηγούμενων. Διαπράττουν λογοκλοπή;

Η απάντηση παρακάτω.

What’s behind paper retractions? (10): That Sounds Familiar

Συνέχεια ανάγνωσης

Τα όνειρα της σουπιάς

Τι όνειρα να βλέπει η σουπιά όταν κοιμάται; Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο PLoS ONE, αναφέρει ότι παρατηρήθηκε ύπνος σε σουπιά (Sepia officinalis), που πιθανώς προσομοιάζει με τον ύπνο REM (rapid eye movement). Ο ύπνος REM, που κατά τη διάρκειά του ο άνθρωπος ονειρεύεται, έχει παρατηρηθεί σε πολλά σπονδυλωτά. Αν και καταστάσεις ύπνου έχουν παρατηρηθεί σε πολλά ασπόνδυλα, είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται αυτή η κατάσταση ύπνου σε ένα κεφαλόποδο.

Ενδιαφέρον θα είχε η παρατήρηση εκτόξευσης μελανιού από μια σουπιά την ώρα που κοιμάται. Αυτό θα ήταν πολύ ισχυρή ένδειξη ότι ονειρεύεται!

Frank MG, Waldrop RH, Dumoulin M, Aton S, Boal JG (2012) A Preliminary Analysis of Sleep-Like States in the Cuttlefish Sepia officinalis. PLoS ONE 7(6): e38125. doi:10.1371/journal.pone.0038125

Συνέχεια ανάγνωσης

Τρελός παπάς τον βάφτισε…

“…The Breivik case highlights two popular misconceptions. First, that outrageous crimes must mean mental illness. […] The second misconception is that the purpose of psychiatry is to “get people off”. In the UK, however, if you commit murder and want to spend as little time in detention as you can, putting forward a mental illness defense may mean that you will spend more—not fewer—years behind bars…”

Ο Simon Wessely από το Department of Psychological Medicine, Institute of Psychiatry, King’s College London Weston Education Centre, παρουσιάζει τη γνώμη του για την περίπτωση του Anders Breivik, του (τρελού;) δολοφόνου της Utøya, που σόκαρε τον κόσμο με τη δολοφονία δεκάδων ανθρώπων στη Νορβηγία. Μεγάλη συζήτηση εξακολουθεί να γίνεται για το αν ο Breivik είναι ψυχικά ασθενής, σε μια χώρα με το καλύτερο σύστημα ψυχικής υγείας στον κόσμο, αλλά και με μεγάλη ανοχή των ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Είναι ο Breivik πραγματικά σχιζοφρενής; Η σχιζοφρένεια διαγιγνώσκεται από τα συμπτώματα και τα κίνητρα και όχι από το αποτέλεσμα μιας πράξης. Επίσης, το να δηλώσει η υπεράσπιση στο δικαστήριο σχιζοφρένεια μειώνει ή μήπως αυξάνει τα χρόνια εγκλεισμού (αν όχι σε φυλακή, τουλάχιστον σε ένα ίδρυμα);

Anders Breivik, the public, and psychiatry. Simon Wessely. The Lancet – 28 April 2012 (Vol. 379, Issue 9826, Pages 1563-1564)
DOI: 10.1016/S0140-6736(12)60655-2

Συνέχεια ανάγνωσης