Το στρατηγικό βάθος

Ο καθηγητής Αχμέτ Νταβούτογλου είναι ένας Τούρκος στρατηγιστής, με πλούσιο συγγραφικό έργο και από το 2009 Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας. Στο τεράστιο (πάνω από 800 σελίδες) πόνημά του Το στρατηγικό βάθος αναλύει τη στρατηγική θέση της Τουρκίας στη διεθνή σκακιέρα. Ο Νταβούτογλου αναλύει σε βάθος κάθε πτυχή της Τουρκίας, ιστορική, οικονομική, γεωγραφική, οικονομική, πολιτισμική, ακόμα και ψυχολογική, και ερμηνεύει πώς κάθε τέτοια πτυχή αλληλεπιδρά με κάποια άλλη, αλλά και με τις αντίστοιχες συνθήκες των γειτονικών κρατών της. Και γειτονικά κράτη δεν θεωρεί μόνο αυτά που έχουν κοινά σύνορα, αλλά όλα τα κράτη στα οποία η Τουρκία θα μπορούσε να έχει συμφέροντα.

Η σημασία αυτού του πονήματος, αν και συγγράφηκε το 2001, είναι μεγάλη και επαυξάνεται σήμερα, σε μια περίοδο δύσκολη για την Ελλάδα. Αυτό που εντυπωσιάζει με την ανάγνωση του βιβλίου είναι η βαθιά αγάπη του συγγραφέα για την πατρίδα του, για την οποία εκθέτει ένα όραμα: να πρωταγωνιστήσει στη διεθνή σκηνή. Μια σπουδαία κριτική για το βιβλίο έχει γράψει και ο Χρήστος Γιανναράς.

Σημεία ενδιαφέροντος στο σκεπτικό του μεγάλου στοχαστή:

  1. Η συνέχεια Οθωμανικής αυτοκρατορίας – σύγχρονης Τουρκικής δημοκρατίας. Διαφαίνεται βέβαια η πίστη του ότι ο ισλαμισμός θα δώσει τη δύναμη στην Τουρκία να ενισχυθεί στρατηγικά. Ερείσματά της οι άλλες ισλαμικές χώρες.
  2. Η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας, που της προσδίδει κεντρική θέση στο διεθνές στερέωμα, κάτι σαν το κέντρο του κόσμου.
  3. “…Ακόμη κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος Τούρκος εκεί [στην Κύπρο], η Τουρκία όφειλε να διατηρεί ένα Κυπριακό ζήτημα. Καμία χώρα δεν μπορεί να μείνει αδιάφορη σε ένα τέτοιο νησί που βρίσκεται στην καρδιά του ζωτικού της χώρου…”
  4. Η σημασία του Αιγαίου και της Κύπρου για τον ζωτικό χώρο της Τουρκίας. Τόσο μεγάλη, που η Τουρκία θα πρέπει να εφεύρει τρόπο εμπλοκής.
  5. Το ενδιαφέρον της Τουρκίας για τη Μέση και την Άπω Ανατολή.
  6. Η αναγκαστική προσχώρηση της Τουρκίας στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου στη Δύση (ΝΑΤΟ) υπό τη σοβιετική απειλή εκ βορρά. Και οι τεράστιες ευκαιρίες στρατηγικού βάθους που προέκυψαν (αλλά δεν χρησιμοποιήθηκαν επαρκώς) ύστερα από τη διάλυση της ΕΣΣΔ και τη δημιουργία πολλών (ισλαμικών) δημοκρατιών.
  7. Η εσωστρέφεια που χαρακτηρίζει την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
  8. Η προσπάθεια της ισλαμικής Τουρκίας να εισέλθει σε ένα χριστιανικό κλειστό κλαμπ (ΕΕ).
  9. Η πεποίθηση ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ένα ανάχωμα στην αποικιοκρατική/ιμπεριαλιστική στρατηγική των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων του 19ου και 20ου αιώνα.
  10. Η διατήρηση ενός φωτεινού πολιτισμού από τους Οθωμανούς, η οποία με πρόφαση τη διαφορετικότητα προβάλλεται ως εμπόδιο από τη σύγχρονη Ευρώπη, αλλά διαφαίνεται ως στρατηγικό πλεονέκτημα.
  11. Η παραδοχή ότι στην Τουρκία υπάρχει θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αν και θεωρεί ότι είναι ήσσονος σημασίας για την είσοδο της χώρας στην ΕΕ.

Τα αποσπάσματα που μπορούν να αναφερθούν είναι πάμπολλα:

…η βασικότερη στρατηγική ισχύς μίας χώρας είναι ο ανθρώπινος παράγοντας.

Το σημαντικότερο και το πιο ευαίσθητο στοιχείο στο στρατηγικό άνοιγμα μίας χώρας είναι σχέση νομιμότητας μεταξύ της πολιτικής βούλησης που αποτελεί το κέντρο του συστήματος και του καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού της κοινωνίας.

Η σημαντικότερη διάσταση στη σχέση μεταξύ του ανθρώπινου στοιχείου και του πολιτικού συστήματος είναι το στοιχείο της εμπιστοσύνης.

Το στρατηγικό βάθος είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. Αναδεικνύει τις στρατηγικές προτεραιότητες της Τουρκίας και μας ανοίγει τα μάτια για τις δικές μας, ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Το στρατηγικό βάθος
Η διεθνής θέση της Τουρκίας
Αχμέτ Νταβούτογλου
[Τίτλος πρωτοτύπου: Ahmet Davutoğlu, Stratejik derinlik: Türkiye’nin uluslararası konumu. Küre Yayınları, 2001]
Μετάφραση: Νικόλαος Ραπτόπουλος
Εκδόσεις Ποιότητα 2010 (7η έκδοση)

Συνέχεια ανάγνωσης