Στην ελληνική γλώσσα έχουμε μία λέξη που δεν έχω συναντήσει σε άλλες γλώσσες. Είναι η λέξη φιλότιμο. Συμπυκνώνει τα αισθήματα της τιμής, της ευθιξίας, της προσωπικής αξιοπρέπειας και του αυτοσεβασμού. Όλοι λοιπόν μιλάμε για φιλότιμο, αλλά λίγοι το κατέχουμε.
Αυτό που με απασχολεί τις τελευταίες ημέρες είναι η αντίδραση ενός φιλότιμου ανθρώπου σε κάποια κατηγορία. Και θα αναφερθώ σε δύο παραδείγματα από την πολιτική. Στη χώρα μας, η κατηγορίες κατά κάποιου πολιτικού για διαφθορά, για διασπάθιση δημοσίου χρήματος, για πλημμελή άσκηση καθήκοντος και γενικά για «πολιτική ευθύνη», τις περισσότερες φορές κάνει τους «κατηγορούμενους» να αμύνονται επιτιθέμενοι. Πάντοτε ο πληττόμενος πολιτικός θα αντικρούσει τις κατηγορίες, θα αντικατηγορήσει για σκευωρία, για σκοτεινά κέντρα που απεργάζονται τον πολιτικό αφανισμό του και για άθλιους αντιπάλους, που στόχο έχουν να πλήξουν την προσωπική και πολιτική του αξιοπρέπεια, αλλά και αυτή του κόμματός του. (Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται είναι συγκεκριμένες και τις γνωρίζουμε όλοι.) Αντίθετα, στην Ιαπωνία, ένα τέτοιο γεγονός θα συνοδευόταν από χαρακίρι.
Αναρωτιέμαι ποιο από τα δύο παραδείγματα είναι πιο κοντά στη λέξη φιλότιμο. Στην πρώτη περίπτωση, ο «κατηγορούμενος» προσπαθεί να υπερασπιστεί την πληγωμένη του τιμή με κάθε τρόπο. Αν έχει κατηγορηθεί άδικα, αυτό είναι θεμιτό. Αν όμως πράγματι φέρθηκε ανήθικα; Είναι φιλότιμο να προσπαθεί να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα; Είναι η διασφάλιση της προσωπικής τιμής (και της υστεροφημίας) υπεράνω όλων;
Από την άλλη: Αν η παραμικρή παρενόχληση της προσωπικής τιμής επιφέρει την πολιτική (ας μην πάμε στην φυσική) αυτοκτονία του παρενοχλούμενου, τότε κάθε κακοήθης συκοφάντης μπορεί πολύ εύκολα να βγάζει από τη μέση τον αντίπαλό του. Αυτή η πολιτική (επαγγελματική, κ.λπ.) αυτοκτονία δεν αποτελεί αδικία απέναντι στον εαυτό σου, την τιμή σου, την προσωπικότητά σου, όταν άδικα έχεις κατηγορηθεί; Είναι δυνατόν έτσι εύκολα να παραδίνεσαι στην κακεντρέχεια κάθε ποταπού και αχρείου υποκειμένου; Αν βέβαια δίκαια κατηγορείσαι, τότε η ηθική σου εξόντωση (πόσο μάλλον η φυσική) δεν επιτρέπει περίπτωση μετάνοιας. Και προσωπικά πιστεύω στον Γιάννη Αγιάννη.
Λοιπόν; Άμυνα (με επίθεση) ή χαρακίρι; Δεν έχω αποφασίσει ακόμη τι θα κάνω. Πάντως, όταν αναλαμβάνεις μία θέση πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για όλα.