«Του φιδιού το γάλα» είναι το τελευταίο βιβλίο του Γιάννη Ξανθούλη. Πρόκειται για μία ιστορία -ή δύο ιστορίες ή ποιος ξέρει πόσες ιστορίες- ενός ανθρώπου -ή μήπως δύο ή πολλών- με προβληματική προσωπικότητα. Τα προβλήματα της συνείδησής του έγκεινται στην απώλεια της ταυτότητάς του, δηλαδή της μνήμης του. Ένας εκδότης που έχει «χάσει πολλά επεισόδια» από τη ζωή του, δέχεται ένα χειρόγραφο στο οποίο εξιστορείται η περασμένη του ζωή. Και τη διαβάζει σαν τη βιογραφία κάποιου άλλου, ενός αγνώστου. Διαβάζοντας την περασμένη ζωή του ανακαλύπτει αναμνήσεις, συναισθήματα και ξεχασμένα όνειρα.
Το βιβλίο χωρίς να έχει ιδιαίτερη πλοκή, διαβάζεται ευχάριστα και νομίζω ότι αποτελεί το πιο λυρικό έργο του. Τρυφερό, γλυκό, κυλάει σαν ένα σιγανό ρυάκι που δροσίζει την ψυχή και στο τέλος αφήνει μια πηχτή νοσταλγία. Θα μπορούσα να περιγράψω όλο το βιβλίο με μία φράση του: «Φίλησε τα μαλλιά της μάνας, κι ήταν σαν να φιλούσε ματσάκια μαϊντανό».
Όλο και συχνότερα βλέπω να κυκλοφορούν βιβλία σχετικά με τη μνήμη και δεν αναφέρομαι μόνο στα επιστημονικά. Άλλωστε, όπως λένε και οι νευροεπιστήμονες, είμαστε η μνήμη μας. Η μνήμη (προσωπική και συλλογική) είναι αυτή που μάς προσδιορίζει ως άτομα και ως είδος. Είναι αυτή που άλλοτε συγκρατώντας και άλλοτε αφήνοντας ευφυώς εσκεμμένα να διαφύγουν εμπειρίες και βιώματα, συμβάλλει καθοριστικά στην επιβίωσή μας, ως ατόμων αλλά και είδους.
Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα