Μερικές σκόρπιες σκέψεις σε ένα ανεξάντλητο θέμα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Ν.1268/82 ήταν τομή στην ελληνική παιδεία. Για άλλους χαντάκωσε το ελληνικό πανεπιστήμιο, για άλλους τού έδωσε νέα ώθηση. Η γνώμη μου είναι ότι θεράπευσε πολλές από τις ασθένειές του και για την εποχή του ήταν πρωτοποριακό. Ύστερα από 25 χρόνια εφαρμογής του όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να αλλάξει. Η συσσωρευμένη κακή πρακτική και τα παραθυράκια έφθειραν το νομικό πλαίσιο και τελικά επικράτησε η άσχημη πλευρά.
Η πείρα μου λέει ότι η πλειονότητα των φοιτητών και των καθηγητών επιθυμούν αλλαγές στη δομή του πανεπιστημίου. Μην ακούτε αυτούς που φαίνονται. Είναι οι συνδικαλιστές, οι μελλοντικοί δημόσιοι υπάλληλοι, τα αυριανά στελέχη κομματικών μηχανισμών, οι εν δυνάμει δήμαρχοι/νομάρχες/βουλευτές. Στην ΠΟΣΔΕΠ ανήκουν περίπου το 10% των πανεπιστημιακών. Κι όμως, εκπροσωπούν και μιλάνε εκ μέρους όλων.
Επί της ουσίας: ο νέος νόμος-πλαίσιο δεν είναι καθόλου «πλαίσιο». Είναι απλά κάποιες τροποποιήσεις του υπάρχοντος νόμου-πλαισίου, οι οποίες βέβαια είναι αναγκαίες. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι άτολμος. Θα έπρεπε να είναι περισσότερο ανατρεπτικός, αλλά δυστυχώς τότε το πολιτικό κόστος θα ήταν αβάσταχτο.
Και βέβαια, μένει να δούμε πώς θα εφαρμοστεί. Για παράδειγμα, όλοι συμφωνούμε στην κατάργηση του μοναδικού συγγράμματος. Όμως, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά θα πρέπει να ενισχυθούν οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για πολλαπλά συγγράμματα, αλλά στη βιβλιοθήκη να υπάρχουν 2-3 αντίτυπα μόνο. Επίσης, χρειάζεται να εφαρμοστεί άμεσα το νοικοκύρεμα των οικονομικών του πανεπιστημίου. Να μειωθούν οι σπατάλες και να οριστεί διαχειριστής. Όμως, η απαγκίστρωση από τον κρατικό έλεγχο παραμένει. Γνωρίζετε ότι αν κάποιος θελήσει να κάνει μια δωρεά σε μια πανεπιστημιακή σχολή σήμερα, δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για την αποδοχή της; Είναι παράλογο, αλλά έχει συμβεί στο ΑΠΘ. Για το άσυλο δεν το συζητάω. Κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος αδυνατεί να καταλάβει τι εξυπηρετεί.
Τι γίνεται όμως με τα άλλα μεγάλα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου; Στις διάφορες σχολές εισάγονται πενταπλάσιος αριθμός φοιτητών από αυτόν που μπορεί να εκπαιδεύσει ικανοποιητικά η κάθε σχολή. Τι γίνεται με την οικονομική ευελιξία; Η έρευνα χρειάζεται χρήματα άμεσα, όχι ύστερα από μήνες. Τι γίνεται με την επιστημονική αυτοδιαχείριση; Όταν μια σχολή χρειάζεται έναν άνθρωπο σε ένα νέο γνωστικό αντικείμενο, δεν μπορεί να περιμένει 2 χρόνια για να εγκριθεί αυτή η θέση από το υπουργείο.
Σε γενικές γραμμές λοιπόν μιλάμε για ένα νομοσχέδιο τροποποιητικό του υπάρχοντος νόμου, το οποίο πράγματι βοηθάει σημαντικά, αλλά όχι όσο θα έπρεπε (και επιθυμεί η πανεπιστημιακή κοινότητα), προς την κατεύθυνση της βελτίωσης του ελληνικού πανεπιστημίου και της παιδείας γενικότερα. Ας σκεφτούμε όλοι με σοβαρότητα πώς θα μπορέσουμε να στηρίξουμε το πανεπιστήμιο μέσα από το νέο νομικό πλαίσιο.
Και βέβαια, δεν μπορώ να καταλάβω πώς άνθρωποι που αυτοαποκαλούνται προοδευτικοί και μεταρρυθμιστές προτιμούν τη στασιμότητα από την (έστω και μικρή) πρόοδο. Αλλά, δυστυχώς πρόκειται για άλλη μια έκφανση της σύγχυσης εννοιών την οποία βιώνουμε.