Πριν από καιρό γνώρισα έναν Βέλγο συνάδελφο. Το όνομά του ήταν Stijn. Πώς; Stijn! Έτσι το είδα γραμμένο. Δυσκολευόμουν να το προφέρω. Στιν; Στάιν; Στιζν; Αποφάσισα να τον φωνάζω Στιν. Δεν με διόρθωσε (από ευγένεια μάλλον), οπότε συνέχισα να των αποκαλώ έτσι. Αργότερα, πέρασα αρκετό καιρό μαζί του στην Κτηνιατρική Σχολή της Γάνδης, όπου άκουσα άλλους να τον φωνάζουν Στεν! Μάλιστα, κάτι σαν Στέ-εν. Πού να το ήξερα; Έπρεπε να γνωρίζω την ολλανδική (φλαμανδική) γραφή; Από τότε ο Στιν έγινε Στεν, αν και κάποιες φορές μού ξεφεύγει το αποτέλεσμα της πρώτης απόπειρας να προφέρω το όνομά του.
Ο Γιάννης Χάρης, πάντα αναλυτικός και απολαυστικός, με πληθώρα παραδειγμάτων, σχολιάζει τη νέα τάση απόδοσης (μεταγραφής) των ξένων κύριων ονομάτων στην ελληνική, στην ανάρτηση ο Κλούνι, ο Πρίσλι και οι Χαρλήδες.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να θυμόμαστε το διαχωρισμό προφορικού-γραπτού λόγου. Γλώσσα (ομιλία) σημαίνει ήχος. Η γλώσσα εξελικτικά αναπτύχθηκε για να μεταβιβάζεται πληροφορία μέσω ηχητικών κυμάτων. Η γραφή αναπτύχθηκε πολύ αργότερα, ως ένα μέσο μόνιμης (λιγότερο ή περισσότερο) αποθήκευσης της πληροφορίας που μετέδιδε η γλώσσα, η οποία όμως δεν μπορούσε να καταγραφεί και απλά χανόταν μετατρεπόμενη σε θερμότητα. Σε κάθε σύστημα γλώσσας υπάρχει μια αντιστοιχία των ήχων (φθόγγων) με τα σύμβολα της γραφής (γράμματα, ιδεογράμματα, κ.λπ.). Η αντιστοίχηση αυτή είναι αυθαίρετη (αξίωμα της γλωσσολογίας). Όταν κάποιος δεν γνωρίζει μια ξένη γλώσσα, πώς μπορεί να πληροφορηθεί μία λέξη αν δεν την ακούσει; Μόνο μέσω της γραφής. Προσέξτε όμως: η ομιλία (ο ήχος μιας λέξης) έχει αποτυπωθεί σε σχήμα (γραφή). Αυτή η γραφή πρέπει να αναγνωσθεί από έναν άλλο άνθρωπο, πιθανώς σε άλλο σύστημα σημείων (σημαδιών), ο οποίος πρέπει να μαντέψει τον ήχο. Σε όλο αυτό το εγκεφαλικό ανδραγάθημα, προσθέστε και την αλλοίωση που υφίσταται ο ήχος, μετατρεπόμενος σε σχήμα και μετά ξανά σε ήχο. Σε κάθε επίπεδο μετατροπής προστίθεται ένα ποσοστό θορύβου (αλλοίωσης της πληροφορίας). Στο τέλος, ο αναγνώστης καλείται να αναπαράξει έναν ήχο τελείως άγνωστό του, για πρώτη φορά. Βράσε ρύζι, δηλαδή.
Και στη δική μου περίπτωση ο Στεν έγινε Στιν -μικρό το κακό. Για προσπάθησε όμως να διαβάσεις τον Grae Cleugh!