Η Ψωροκώσταινα: η Πανώρια Χατζηκώστα-Αϊβαλιώτη και ο Βενιαμίν Λέσβιος της Κατερίνας Παπαδριανού
βαθμολογία: 2 από 5 αστέρια
Πρόκειται για τα τελευταία (τραγικά) χρόνια της Πανώριας, στην επαναστατημένη Ελλάδα. Ένα ιστορικό μυθιστόρημα υπερβολικά μελό. Τεχνικά αδύναμο και αισθητικά άκομψο. Οι επαναλήψεις πολλές -σε όποιον συστηνόταν η Πανώρια, έλεγε την ιστορία της ζωής της. Το χειρότερο είναι οι προκλητικά αφύσικοι διάλογοι. Π.χ.:
Η Πανώρια είναι έτοιμη να αυτοκτονήσει και ο Βενιαμίν την αποτρέπει. Αυτή του απαντάει: “Δάσκαλε, Βενιαμίν, αγαπημένε δάσκαλε των παιδιών μου, σε παρακαλώ μη με εμποδίσεις! Άφησέ με να πάω κοντά τους, κοντά στα δικά μου, κοντά στ’ αγαπημένα μου πρόσωπα. Η θλίψη και ο πόνος για μένα από την απώλειά τους είναι βαριά και ασήκωτη. Δεν μπορώ να τη σηκώσω. Μια ταφόπετρα στο στήθος μου, με πνίγει, μου κόβει την ανάσα με λιώνει, με κάνει ένα τίποτα. Εσύ, Βενιαμίν, μόνο εσύ μπορείς να με καταλάβεις. Εσύ που ψάχνεις τα πάντα, μα πιο πολύ που ψάχνεις την ψυχή του πονεμένου και πληγωμένου ανθρώπου, όπως είμαι κι εγώ τώρα. Άφησέ με λοιπόν, μη μ’ εμποδίσεις να τελειώσω το μαρτύριό μου πέφτοντας στη θάλασσα” (σελ. 41-42). Λόγια γυναίκας που έχασε άντρα και τέσσερα παιδιά και ξυπνάει από κώμα…
Αλλού, ο Δημήτριος Υψηλάντης και η Μαντώ Μαυρογένους μόλις έχουν δώσει ελεημοσύνη στην Πανώρια και ακολουθεί ο διάλογος: “Η πιο μικρή και ζωηρή , η Πηνελόπη, ρώτησε: ‘Μαμά Πανώρια, είναι παντρεμένοι;’. ‘Μακάρι να παντρευτούν, τέτοιον έρωτα που έχουν αναμεταξύ τους! Αν και πολλοί τους βλέπουν με μισό μάτι, δεν θέλουν αυτόν τον γάμο… δεν ξέρω γιατί. Δεν τη θέλουν τη Μαντώ κι ας έδωσε όλη της την περιουσία στον αγώνα και ας πολέμησε σαν άντρας τους Τούρκους. Μέχρι λόγια άσχημα ακούστηκαν γι’ αυτή, πως τάχα είχε σχέσεις με τον Άγγλο Μπλακιέρ, εκείνον που μεσολάβησε για να πάρουμε τα δάνεια από την Αγγλία’” (σελ. 201-202). Λόγια μιας μισότρελης ζητιάνας σε ένα δεκάχρονο κοριτσάκι…
Στα θετικά του βιβλίου είναι οι διασώσεις προσώπων και εκφράσεων που επιζούν ως σήμερα, όπως η Ψωροκώσταινα, η Μιχαλού που της χρωστούσαν πολλοί και η θεραπευτικές ιδιότητες της χυλόπιτας!