Γνώρισα τον Γιάννη Σακελλαράκη από το περιοδικό «Experiment» (αργότερα «Γαιόραμα», που σταμάτησε δυστυχώς την κυκλοφορία του, μάλλον λόγω αδυναμίας να αντιμετωπίσει τον σκληρό ανταγωνισμό στο χώρο του). Έγραφε θαυμάσια κείμενα σχετικά με την αρχαιολογία. Το καλύτερο κείμενό του ήταν αυτό για την ανακάλυψη μιας ανθρωποθυσίας στα Ανεμόσπηλια, στις Αρχάνες της Κρήτης. Ήταν μια ζωντανή περιγραφή της τελετής, μοναδικής στα χρονικά της μινωικής αρχαιολογίας. Οι αρχαίοι Κρήτες προϊδεασμένοι για το μεγάλο κακό της έκρηξης στη Θήρα (ίσως από κάποιους προσεισμούς ή άλλα σημάδια που έστελνε το ηφαίστειο) προσπαθούσαν να εξευμενίσουν τους θεούς. Αφού οι ζωοθυσίες δεν είχαν αποτέλεσμα, αποφάσισαν να προσφέρουν στους θεούς ό,τι πολυτιμότερο είχαν, μία παρθένα. Το άτυχο κορίτσι σύρθηκε στο βωμό, δέθηκε και την ώρα που ο ιερέας σήκωνε το μαχαίρι, ένας μεγάλος σεισμός (ίσως η έκρηξη στη Θήρα) γκρέμισε το ιερό και ο ιερέας, η κόρη και ένας ακόμη άνδρας βρήκαν τραγικό θάνατο. Η ανακάλυψη είχε κάνει μεγάλη εντύπωση, καθώς δεν υπήρχε προηγούμενο ανθρωποθυσίας στην αρχαία Ελλάδα. Η παγκόσμια αρχαιολογική κοινότητα έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και το διάσημο κανάλι του National Geographic είχε γυρίσει μια σχετική ταινία.

Από τότε συναντούσα όλο και συχνότερα τον Γιάννη Σακελλαράκη στην τηλεόραση και σε διάφορα έντυπα. Νόμιζα πως ήταν Κρητικός (έπεσα στην παγίδα του ονόματος). Στην «ποιητική της ανασκαφής» περιλαμβάνονται διάφορα κείμενά του, που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς (μεταξύ αυτών και το υπέροχο κείμενο για τα Ανεμόσπηλια), καθώς και διάφορες ομιλίες του. Πρόκειται για μια απολαυστική συλλογή, που δείχνει την προσωπικότητα του επιστήμονα/συγγραφέα, την πολυκύμαντη ζωή του και τις απόψεις του σε πολλά θέματα. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσει όποιος έλκεται από την αρχαιολογία και θέλει να την δει μέσα από τα μάτια ενός υπηρέτη της με πολύχρονη πείρα.

Μερικά αποσπάσματα:

Λειτουργούσε τότε στο Ηράκλειο η έκθεση του Θεοτοκόπουλου, που είχε συνταράξει τον κόσμο, πιο πολύ και από την τελευταία στην Αθήνα. Είχα δει έναν ορεσίβιο να ξεζώνεται και να αφήνει το σιδερικό του για να μην ηχήσουν τα μηχανήματα της ασφάλειας στην είσοδο. Είχα δει κάποιον άλλο να εξομολογείται.

Ο επιστήμονας, και βέβαια ο ανασκαφέας, σπάνια δέχεται πως λειτούργησε με φαντασία. Γιατί ντρέπεται να ομολογήσει δημόσια πως δεν ακολούθησε δουλικά τις επιταγές της τρέχουσας επιστημονικής λογικής. Άθελά του ίσως ξεχνάει το δίδαγμα της ιστορίας κάθε επιστήμης, ότι και αυτές οι τρέχουσες επιταγές θα αλλάξουν και ίσως ακόμη -το σημαντικότερο- ότι πάντοτε τα άλματα στην επιστήμη έγιναν μόνο με τη φαντασία κάποιων τολμηρών.

Τα ξεχασμένα σήμερα Κύθηρα ήταν γνωστά την τρίτη και δεύτερη χιλιετία π.Χ. μέχρι τα πέρατα του τότε κόσμου. Πώς αλλιώς μπορεί να ερμηνευθεί η ανεύρεση στο νησί ενός λίθινου αγγείου με την επιγραφή του Φαραώ Ουζερκάφ, του 25ου αιώνα π.Χ.; Και τι σημαίνει η ανεύρεση στα Κύθηρα, ήδη το 1852, μιας επιγραφής που σήμερα δυστυχώς έχει χαθεί και αναφέρει έναν βασιλιά της Βαβυλώνας του 19ου αιώνα π.Χ.; Τα Κύθηρα μνημονεύονται επίσης σε μια αιγυπτιακή επιγραφή του 14ου αιώνα π.Χ., των χρόνων του Αμένοφη γ’. Κάποιες λέξεις αναφέρονται στην επιγραφή: «Κυδωνία», τα σημερινά Χανιά, «Αμνισός», το επίνειο της Κνωσού, «Κύθηρα» και «Ναύπλιο». Τέσσερα τοπωνύμια στη σειρά, που χαρτογραφούν πεντακάθαρα έναν προϊστορικό πορτολάνο για τον Αιγύπτιο ταξιδευτή που ήθελε να φθάσει στην Πελοπόννησο. Κέντρο της Μεσογείου άλλοτε τα Κύθηρα, καίριος σταθμός ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Γιατί φυσικά δεν ήταν οι Γάλλοι περιηγητές αυτοί που ανακάλυψαν πρώτοι τα Κύθηρα, έστω και αν ο γαλλικός ρομαντισμός διέδωσε τη μαγεία τους, συνώνυμη πια με το ταξίδι στο όνειρο. Ακόμη και όταν οι Γάλλοι πρωτοπάτησαν στην Ταϊτή, την ονόμασαν Νέα Κύθηρα. Και από τότε συνεχώς ανακαλύπτεται το μαγικό ταξίδι στα Κύθηρα με τον πίνακα του Βαττώ και τα ποιήματα του Ουγκώ ή του Μπωντλαίρ, μέχρι την ταινία του Αγγελόπουλου και τα ελληνικά σήριαλ.

Εκδόσεις: Ίκαρος

Αφήστε σχόλιο