Η Δεσποινίδα είναι ένα καταπληκτικό ψυχογράφημα μιας γυναίκας που στη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, στο Σαράγεβο, γίνεται στυγνή αργυραμοιβός, για να εκπληρώσει την τελευταία επιθυμία του πολυαγαπημένου πατέρα της. Ουσιαστικά ασυνείδητα, συναισθηματικά ανάπηρη, χωρίς να καταλαβαίνει τι κάνει, δίχως συναίσθηση του πόνου που προκαλεί στους συνανθρώπους της βάζει το κέρδος ως μοναδικό στόχο της ζωής της. Πλουτίζει, αλλά χάνει τη ζωή της, μεταφορικά, αφού δεν ζει για τίποτα άλλο -ούτε για τη μητέρα της, αλλά και κυριολεκτικά, καθώς πεθαίνει από καρδιακή προσβολή μέσα σε μια κρίση πανικού ότι τη ληστεύουν.
Η Δεσποινίδα είναι ένα υπέροχο μυθιστόρημα του νομπελίστα Ίβο Άντριτς, με φόντο μια ταραγμένη εποχή, σε μια περιοχή των Βαλκανίων με πολλές κοινωνικές αντιφάσεις. Η επιφανειακή κριτική που όλοι εύκολα ασκούμε σε ανθρώπους που λατρεύουν το χρήμα, παίρνει άλλη διάσταση ύστερα από αυτό το μυθιστόρημα. Η τοκογλύφα Δεσποινίδα είναι ένα αξιολύπητο και ανήμπορο πλάσμα.
Η Δεσποινίδα
Ίβο Άντριτς (1945)
Μετάφραση Χρήστος Γκούβης
Εκδόσεις Καστaνιώτη-FAQ 2010