Είχα την ευτυχία στην Α’ Λυκείου να διδαχθώ ένα καταπληκτικό βιβλίο, ίσως το καλύτερο βιβλίο των σχολικών μου χρόνων και το μόνο που αγάπησα πραγματικά, την «Ιστορία του ανθρώπινου γένους» του ιστορικού Λευτέρη Σταυριανού. Είχα επίσης την τύχη να κάνω το μάθημα με μια από τις αγαπημένες μου καθηγήτριες, την κα Ανδρέου, που με πολύ μεράκι μάς έφερε πιο κοντά στο βαθύτερο νόημα του βιβλίου. Εκεί ξεκαθάρισα με τρόπο σαφή και αναλυτικό τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου και τη βιολογική καταγωγή του ανθρώπου. Εκεί έμαθα πρώτη φορά για τις τρεις μεγάλες επαναστάσεις του ανθρώπινου πολιτισμού: τη γεωργική, τη βιομηχανική και της υψηλής τεχνολογίας. Εκεί έμαθα για τους αγώνες των εργατών, για τα σαμποτάζ στα γαλλικά εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας, για το οκτάωρο. Εκεί έμαθα για τις επιπτώσεις της επανάστασης της υψηλής τεχνολογίας στο εργατικό δυναμικό, καθώς για κάθε 10 εργάτες που απολύονται από παλιά πόστα, μόνο τέσσερις προσλαμβάνονται σε θέσεις νέας τεχνολογίας (υπολογιστές, ρομπότ κ.λπ.). Εκεί έμαθα ότι οι ιερείς είναι η πρώτη κάστα στην ιστορία της ανθρωπότητας που άρχισε να αμείβεται χωρίς να παράγει έργο. Εκεί έμαθα για τον ιμπεριαλισμό, για τον ψυχρό πόλεμο, για τα καρτέλ και για τα σοβιέτ.
Από τότε έχω ξαναδιαβάσει αρκετές φορές το βιβλίο, πάντα με την ίδια απόλαυση και νοσταλγία. Ήταν ένα βιβλίο βάλσαμο στη ψυχή ενός εφήβου. Την επόμενη χρονιά καταργήθηκε. Πολλά παιδιά στην τάξη λυπηθήκαμε. Νιώθαμε ότι ήταν ένα δώρο που άξιζε να το χαρούν κι άλλα παιδιά.
Δεν ήξερα το παρασκήνιο της κατάργησης του βιβλίου. Δείτε λεπτομέρειες στον Ιο της Κυριακής (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 30/7/2000).
Θα ήθελα και από εδώ, κύριε Ιωάννη, να σας ευχαριστώ θερμά για την πρωτοβουλία που πήρατε να ανοίξετε αυτήν την “ιατρική” κουβέντα στο τελευταίο μου ποστ με θέμα τις “δυσκολίες αυτής της εβδομάδας”. Εκείνο που έλειπε και ακόμα λείπει από την Ελλάδα και την Κύπρο, αναφορικά με το ζήτημα της επιληψίας, είναι η ώριμη και συμμετοχική και αποστασιοποιημένη ματιά τών εκπροσώπων των θετικών επιστημών, καλή ώρα σαν κι εσάς.
***
Στο θέμα σας, τώρα: Το εν λογω βιβλίο πράγματι ήταν και είναι για εκείνους που το έχουν, ένας μικρός θησαυρός. Θα έπρεπε να επανέλθει και να διδάσκεται κατά τρόπο ΕΛΚΥΣΤΙΚΟ κι όχι όπως όλα τα άλλα βιβλία: να δίνεται δηλαδή περιθώριο στο μαθητή για συμμετοχή με δικές του μικρο-έρευνες, να παίρνει άριστα κάθε μαθητής μόνο και μόνο επειδή συμμετέχει ενεργά και αγωνίζεται να καταλάβει ό,τι μπορεί κλπ…
Από την άλλη μεριά, το βιβλίο ήταν κάπως μοναχικό, δεν είχε δηλαδή άλλα σχολικά αντερείσματα να στηρίξουν το υλικό του που απαιτούσε ικανούς δασκάλους με γνήσια ιστορική παιδεία αλλά και ικανότητα να παραστήσουν στους μαθητές τους τις ιστορικές δομές εναργείς προκειμένου να “κινήθεί άνετα το υλικό του βιβλίου το μυαλό των μαθητών και να καταστεί κτήμα τους ο ορθός λόγος.
Με αγάπη
ΠΑράγραφος